Wanneer delen we dezelfde werkelijkheid?

Invloed van bubbels

Mensen hebben interacties in steeds wisselende situaties die door hen als werkelijk gedefinieerd worden. Deze situaties worden door deze definitie ook inderdaad werkelijk, doordat mensen volgens deze definities gaan handelen: "if men define situations as real, they are real in their consequences". Dat zie je door de bubbel werkelijkheid van sociale media nu versterkt terugkomen. Doordat de bubbel als werkelijkheid wordt gezien, wordt er ook op die manier gehandeld.

Interpretaties geven per definitie geen objectief beeld van de werkelijkheid. Verschillende perspectieven leveren beschrijvingen van verschillende werkelijkheden. De oordelen die actoren vellen over gebeurtenissen zijn gebaseerd op hun perspectief, hun opvattingen, waarden en vooronderstellingen, kortom hun interpretatiekaders die zij ten aanzien van het specifieke vraagstuk hebben.

Betekenisuitwisseling

Organiseren komt overeen met taalregels die het voor de actoren mogelijk maken betekenisvol met elkaar om te gaan. De vraag is nu hoe je onze samenleving zo organiseert dat zinvolle betekenisuitwisseling mogelijk is.

Besturen wordt gebruikt als een werkwoord om duiding te geven aan werkpraktijken waarin gerichte beïnvloeding vorm krijgt via taal. Organiseren draait in dit perspectief om het vinden en vaststellen van regels om tot afstemming te komen. De grammatica biedt voorspelbaarheid op grond van onderlinge afspraken die we bewust of onbewust navolgen en zorgt er zo voor dat ons gebruik van taal ook betekenisvol wordt voor anderen.

Werking van veronderstellingen

Onze kennis construeren we zelf en daardoor zijn we voortdurend gedwongen onze eigen veronderstellingen te toetsen: deze zijn misschien niet meer geldig in de wereld die wijzelf hebben helpen te veranderen. Communiceren is er dan ook op gericht elkaar te corrigeren en te motiveren inzake het uitstippelen van veranderingen, die we zelf als noodzakelijk ervaren. Een veranderkundig model vereist continue toetsing en bijstelling.

Taal wordt vooral belangrijk in situaties die meer ambigu worden. Informatie in bubbels is vaak onbetrouwbaar, bevooroordeeld, toevallig en bewust misleidend. Het problematiseren van bepaalde gebeurtenissen in een organisatie komt door de werkelijkheidsconstructie van de waarnemer. Dus niet: 'Ik geloof het, wanneer ik het zie", maar 'Ik zie het, wanneer ik het geloof' (Weick). De begrippen die gebruikt worden bepalen de reductie van de werkelijkheid. Hier ontstaat het huidige probleem om tot een werkelijkheid te komen die voor iedereen leidt tot effectieve interventies.

Zelfreflectie

Leren biedt een mogelijkheid om te reflecteren en daardoor ervaringen te definiëren die niet alleen op het eigen inzicht (zelfreferentie) zijn gebaseerd, maar ook op de interactie met anderen. Dat gaat nog een lange weg worden.

Een bijdrage van Harry Woldendorp. Hij heeft 30 jaar ervaring als consultant en als interim-manager en is onder andere (mede)auteur van een tiental boeken over zelforganisatie, competentie-ontwikkeling en platformtechnologie. Waaronder het nieuwe boek Zie je big Picture. Zo transformeer je succesvol. Dit boek schrijft hij samen met Hubèrt de Groot, Thomas Woldendorp  en Chris Boven.

Literatuur

Woldendorp, H., H. de Groot, T. Woldendorp en C. Boven. (2022). Zie je big picture. Transformeer succesvol! Amsterdam: Uitgeverij SWP

Cornelis, A. (1990). Logica van het Gevoel.  Filosofie van de stabiliteitslagen in de cultuur als nesteling der emoties.  Amsterdam: Boom

Watzlawick, P. (1989). Münchhausens ladder en Wittgensteins ladder. Uit de greep van de werkelijkheid. Deventer: Van Loghum Slaterus, 1989

Weick, K.E.(1979) The social psychology of organizing. New York: Random House