Opinie | Voor onderzoek bestaat geen vast recept

Wat hebben deze persoonlijke ervaringen met dit nieuwe boek (Praktisch relevant onderzoek: hoe doe je dat? Handleiding voor onderzoek in de sociale wetenschappen) te maken? Alles! Ze hebben me geleerd hoe het er in de wereld van het onderzoek aan toegaat en vooral … hoe dat soms botst met het vakgebied onderzoek. Bijvoorbeeld:

• Een nieuw paradigma
Verreweg de meeste studenten/promovendi op hogescholen en studenten wordt geleerd om onderzoek te doen volgens ‘oudere’ wetenschapsfilosofische opvattingen, zoals het idee dat een theorie de werkelijkheid beschrijft en direct toetsbaar is. Het in de vorige eeuw ontstane inzicht in de wetenschapsfilosofie dat dit onmogelijk is, komt niet of nauwelijks aan bod. En dus ook niet de oplossing die in de wetenschapsfilosofie te vinden is, te weten actie-onderzoek. Actie-onderzoek is een manier van onderzoek doen die vanuit wetenschapsfilosofisch oogpunt aansluit bij de manier waarop in de meer exacte wetenschappen te werk wordt gegaan.

• Voor onderzoek bestaat geen vast recept
De ervaring leert, en ook uit mijn proefschrift blijkt, dat verreweg de meeste boeken over onderzoek kookboeken zijn. De lezer wordt medegedeeld ‘wat te doen’ bij het uitvoeren van een onderzoek. Het gevolg? Onderzoek wordt een saai vak, waarvoor je slaagt als je precies het stappenplan volgt dat de docent je heeft uitgelegd. Maar voor onderzoek bestaat geen vast recept. De manier waarop het wordt uitgevoerd is afhankelijk van de opvattingen, kennis en vooral de creativiteit van de onderzoeker. Dat is juist een van de dingen die het vak zo leuk maken!

• Praktische relevantie
Onderzoekers in de sociale wetenschappen op hogescholen en universiteiten hebben de afgelopen decennia het verwijt gekregen niet of nauwelijks bij te dragen aan het oplossen van praktische vraagstukken, zoals geweld op straat, het terugdringen van stress, het voorkomen van pesten en noem maar op. Zowel vanuit de maatschappij als de overheid als de wetenschap zelf neemt deze kritiek steeds meer toe. Een kritiek die in meer diplomatieke bewoordingen vaak wordt omschreven als ‘de behoefte aan meer gevaloriseerde kennis’. Het is een extra stimulans om in boeken over onderzoek in te gaan op de ontwikkelingen in de wetenschapsfilosofie: het actie-onderzoek en de manier waarop dit aansluit bij de werkwijze in de meer exacte wetenschappen.

Kortom, het lijkt tijd te zijn voor een boek over onderzoek waarin kritisch denken, reflectie, creativiteit en het oplossen van een probleem centraal staan. Een boek dat méér biedt dan een recept.

Opgedragen aan Loes en onze kinderen!?"

Paul Delnooz
Uit het voorwoord van Praktisch relevant onderzoek: hoe doe je dat? Handleiding voor onderzoek in de sociale wetenschappen

• Hier meer informatie over het nieuwe boek Praktisch relevant onderzoek: hoe doe je dat? Handleiding voor onderzoek in de sociale wetenschappen