Alarmerende cijfers: verzuim door psychische klachten in 2023 hoger dan ooit

Psychische klachten drukken een steeds grotere stempel op het verzuim van Nederlandse werknemers. In het eerste kwartaal van 2023 viel ruim 26 procent van het totaal aantal verzuimdagen in de categorie psychisch verzuim. Al in 2019 luidde Arbo Unie de noodklok; destijds voorspelden we dat in 2030 een kwart van de werkenden zou uitvallen door stress- en burn-outklachten. Die alarmerende cijfers zijn nu al behaald. Als deze stijging doorzet, verwacht de Arbo dienstverlener dat in 2030 ruim een derde van de werkenden zal uitvallen door stressgerelateerde klachten.

Psychisch verzuim duurt ook langer, zelfs gemiddeld 10 dagen langer dan 5 jaar geleden. Wat verder opvalt: Het aantal verzuimdagen naar aanleiding van psychisch verzuim neemt toe in alle leeftijdscategorieën, maar is in de groep 25-45 jaar relatief het grootst.

Aantal verzuimdagen hoger dan ooit

De meest recente totale verzuimcijfers zijn eveneens alarmerend. De afgelopen vijf jaar was het aantal verzuimdagen nog nooit zó hoog als in het eerste kwartaal van 2023. Deze cijfers van Arbo Unie staan haaks op recente mediaberichten, waarin het beeld werd geschetst dat het ziekteverzuim in het eerste kwartaal van 2023 in alle bedrijfstakken is gedaald (ten opzicht van Q1 2022). Het klopt dat er in absolute zin minder werknemers verzuimen, maar netto zijn er wel meer verzuimdagen. Met andere woorden: er zijn minder mensen ziek, maar de mensen die wél ziek zijn, zijn langer ziek. Prof dr. Corné Roelen: ‘De verzuimduren zijn langer voor alle oorzaken, ook lichamelijke klachten. Het netto aantal verzuimdagen voor lichamelijk verzuim is de afgelopen vijf jaar min of meer stabiel. Maar het aandeel van psychisch verzuim wordt steeds groter. Dat is zorgwekkend.’

Grote zorgen om jongeren tot 25 jaar

Hoewel de stijging van psychisch verzuim in de groep 25-45 jaar relatief het grootst is, zien we in de leeftijdscategorie tot 25 jaar een flinke toename van psychisch verzuim . Dat baart Arbo Unie en veel werkgevers grote zorgen. Prof. dr. Corné Roelen, bedrijfsarts bij Arbo Unie en hoogleraar bedrijfsgeneeskunde aan de Rijksuniversiteit Groningen: ‘De toename van psychische problemen bij jeugd en adolescenten kan te maken hebben met de druk van social media. Maar wellicht ook met maatschappelijke framing; klachten als verdriet of somberheid krijgen eerder dan vroeger het stempel psychisch probleem. Op de werkvloer speelt het personeelstekort mogelijk een rol. Daardoor krijgen jongeren geen goede ondersteuning en begeleiding bij de start en worden ze in het diepe gegooid. Iets wat we vooral in de zorgsector zien. Daar is te weinig personeel om jongeren goed in te werken’

Vicieuze cirkel door personeelstekorten

De personeelstekorten zijn ook een belangrijke oorzaak voor de totale toename van psychisch verzuim, schetst Roelen. ‘Omdat werkgevers vacatures niet kunnen invullen, komt er meer druk op de bestaande werknemers. In sommige organisaties gaat het zelfs zó ver dat werknemers geen (vakantie)verlof meer kunnen opnemen. Of dat er keuzes gemaakt worden welk werk nog wel of niet meer wordt uitgevoerd. Denk aan het openbaar vervoer, waar diensten uitvallen omdat er geen chauffeurs zijn. Of aan scholen, waar door het gebrek aan leerkrachten nu openlijk wordt gefilosofeerd over vierdaagse schoolweken. Dat tekort op de werkvloer wordt versterkt doordat bestaande werknemers langer ziek zijn. Zo krijg je een vicieuze cirkel, die niet zomaar te doorbreken is.’

Wat kunnen werkgevers doen?

De vraag is wat werkgevers kunnen doen om het psychisch verzuim onder werknemers te verlagen. Prof. dr. Willem van Rhenen, stressexpert en als Chief Health Officer verbonden aan Arbo Unie, herhaalt in grote lijnen de oproep die hij vier jaar geleden al deed. ‘Een gebrek aan werknemers is tastbaar; een materiële oorzaak voor verzuim. Er zijn ook immateriële oorzaken waardoor werknemers eerder uitvallen. Denk aan een verminderde sfeer op de werkvloer. Het feit dat mensen minder “gezellig” kunnen werken, moeten we niet onderschatten.

Mensen hebben in hun werk drie basisbehoeften: autonomie, verbondenheid en bekwaamheid. Tegen werkgevers wil ik zeggen: ga bij je mensen op zoek naar hun talenten en vaardigheden en geef meer vertrouwen en vrijheid. Minder controle, meer erkenning en waardering, juist in tijden van krapte. Daar draait het in de kern om.’

Bron: Arbo Unie

Bekijk hieronder onze boekentips over dit onderwerp.

Behandeling bij stress en burn-out
Een breed inzetbare aanpak Voor psychologen, coaches, praktijkonder-steuners ggz, therapeuten en artsen

Anita Roelands & Henriëtte Deckers
ISBN 9789085601913 | 256 pagina's

Lees meer & bestel!

Nooit meer burn-out!
In drie stappen leren genieten van werk en leven

Anita Roelands
€ 25,00 | ISBN 9789088507519 | 152 pagina's | 9e druk

Lees meer & bestel!

Positieve leefstijlverandering
Wat elke professional moet weten over leefstijl- en gedragsverandering

Ingrid Steenhuis & Wil Overtoom
€ 29,95 | ISBN 9789088507489 | 168 pagina's

Lees meer & bestel!