Het grote werken aan democratie

Laten we realistisch zijn, een democratie zal nooit perfect zijn. In haar aard is ze een conflictueuze samenlevingsvorm. Botsende belangen, pluralisme, debat en oppositie, zijn er de kenmerken van. Toch lijkt onze democratie het nu zwaar te verduren te hebben. Wat we ervan in de media zien, stemt niet hoopvol. Wie herinnert zich niet de bestorming van het Amerikaanse Capitool door aanhangers van Donald Trump in 2021? Nu Trump recent herkozen is in de Verenigde Staten zet dat ons toch weer aan het denken over democratie.

De bestormers aldaar waren het toen niet eens met de uitslag van verkiezingen. De meest basale democratische spelregels worden daar niet meer geaccepteerd, namelijk dat je verkiezingen kunt verliezen. Ook in Nederland is het onrustig geweest tijdens de boerenprotesten en zijn het vooral de populistische politici die de democratische spelregels niet meer zo serieus nemen. Zij nemen hun ambt in parlement en gemeenteraad als podium om persoonlijk aandacht te krijgen en ons te infecteren met rechtsextremistische ideeën. Niet om het algemeen belang te dienen.

De democratie krijgt het zwaar zodra er zelfs over simpele feiten, spelregels en procedures geen overeenstemming meer is en giftige (sociale) media en leugenachtige politici daar een grote invloed op hebben. Gelukkig gebeurt er ook veel goeds als het om onze democratie gaat. Vooralsnog zijn er volop krachten die haar verdedigen. Onze democratie en haar instituten vallen of staan met de mensen door wie ze worden bevolkt. We kunnen echter niet achterover leunen. Er is werk te doen.

De anatomie van democratie, het Grote werken aan Democratie-boek van Otto de Loor is een ode aan de democratie en aan ons die de democratie maken en een warm hart toedragen. Het beoogt niet de waarheid te verkondigen, over wat dé democratie nou precies behelst, maar is bedoeld om erover met elkaar in gesprek te gaan. Wat hem betreft gaat het hierbij niet alleen om de woorden die we hierover naar elkaar uitspreken, om begrippen, om de kennis die we met elkaar delen, maar meer nog om de intentie waarmee we dat doen. Om aan elkaar duidelijk te maken wat de betekenis is van democratie.

Werken aan democratie is de uitdrukking van een specifieke moraal, een morele opdracht, namelijk: oprecht willen zijn, vrij en volwassen in de wereld staan. Dan pas is het mogelijk van mening te verschillen, de dialoog en discussie met elkaar aan te gaan, en daarmee tot de kern van de democratie te komen. Kennis over democratie kan alleen dialogisch tot stand komen. Dialoog vraagt wijsheid, namelijk: de intentie om te leren, de wil om te weten, om te twijfelen. Wie niet nadenkt, verandert immers nooit van mening, wie niet twijfelt ziet nooit redenen om meningen te herzien.

Meer lezen? Bekijk hier het inkijkexemplaar

Meer informatie & bestellen

07-11-2024